Wyszukiwarka ustaw

2015 Pozycja 111

©Telksinoe s. 1/10

Opracowano na podstawie t.j.:

Dz. U. z 2015 r. poz. 111, 2199.

U S T A W A

z dnia 4 marca 1994 r.

o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych

Rozdział 1

Przepisy ogólne

Art. 1. 1. Ustawa określa zasady tworzenia przez pracodawców zakładowego

funduszu świadczeń socjalnych, zwanego dalej „Funduszem”, i zasady

gospodarowania środkami tego Funduszu, przeznaczonego na finansowanie

działalności socjalnej organizowanej na rzecz osób uprawnionych do korzystania z

Funduszu, na dofinansowanie zakładowych obiektów socjalnych oraz na tworzenie

zakładowych żłobków, klubów dziecięcych, przedszkoli oraz innych form

wychowania przedszkolnego.

2. Minister właściwy do spraw wewnętrznych w porozumieniu z ministrem

właściwym do spraw pracy oraz ministrem właściwym do spraw finansów

publicznych, w stosunku do pracowników zatrudnionych w podległych mu

jednostkach sfery budżetowej, niebędących funkcjonariuszami lub żołnierzami

zawodowymi, a Minister Sprawiedliwości w porozumieniu z ministrem właściwym

do spraw pracy oraz ministrem właściwym do spraw finansów publicznych w

stosunku do pracowników zatrudnionych w jednostkach sfery budżetowej

więziennictwa, niebędących funkcjonariuszami Służby Więziennej, określą,

w drodze rozporządzenia:

1) sposób tworzenia i gromadzenia środków Funduszu;

2) wysokość odpisu na Fundusz, jednak nie wyższą od określonej w ustawie.

3. Minister Obrony Narodowej w porozumieniu z Ministrami Pracy i Polityki

Socjalnej 1) oraz Finansów 2) może określić, w drodze rozporządzenia, sposób

1)

Obecnie: minister właściwy do spraw pracy i polityki społecznej, zgodnie z art. 4 ust. 1, art. 5 pkt

16 i 26 oraz art. 21 i 31 ustawy z dnia 4 września 1997 r. o działach administracji rządowej (Dz. U.

z 2013 r. poz. 743 i 984 oraz z 2014 r. poz. 496, 829, 915, 932 i 1533), która weszła w życie z

dniem 1 kwietnia 1999 r.

2016-02-11

©Telksinoe s. 2/10

tworzenia i gromadzenia środków Funduszu oraz wysokość odpisu na Fundusz –

jednak nie wyższą od określonej w ustawie – w stosunku do pracowników cywilnych

wojska.

Art. 2. Użyte w ustawie określenia oznaczają:

1) działalność socjalna – usługi świadczone przez pracodawców na rzecz różnych

form wypoczynku, działalności kulturalno-oświatowej, sportowo-rekreacyjnej,

opieki nad dziećmi w żłobkach, klubach dziecięcych, sprawowanej przez

dziennego opiekuna lub nianię, w przedszkolach oraz innych formach

wychowania przedszkolnego, udzielanie pomocy materialnej – rzeczowej lub

finansowej, a także zwrotnej lub bezzwrotnej pomocy na cele mieszkaniowe na

warunkach określonych umową;

2) coroczny odpis podstawowy – równowartość dokonanych odpisów na rachunek

bankowy Funduszu w wysokości określonej w art. 5, na zasadach określonych

w art. 6 ust. 2;

3) (uchylony)

4) zakładowe obiekty socjalne – ośrodki wczasowe i kolonijne, domy

wypoczynkowe, sanatoria, ogrody działkowe, obiekty sportowo-rekreacyjne,

żłobki, kluby dziecięce i przedszkola oraz obiekty służące działalności

kulturalnej;

5) osoby uprawnione do korzystania z Funduszu – pracowników i ich rodziny,

emerytów i rencistów – byłych pracowników i ich rodziny oraz inne osoby,

którym pracodawca przyznał, w regulaminie, o którym mowa w art. 8 ust. 2,

prawo korzystania ze świadczeń socjalnych finansowanych z Funduszu;

6) przedsiębiorca – osobę fizyczną, osobę prawną, a także jednostkę organizacyjną

nieposiadającą osobowości prawnej, jeżeli przedmiot jej działania obejmuje

prowadzenie działalności gospodarczej.

2)

Obecnie: minister właściwy do spraw finansów publicznych, zgodnie z art. 4 ust. 1, art. 5 pkt 3 i

art. 8 ustawy, o której mowa w odnośniku 1.

2016-02-11

©Telksinoe s. 3/10

Rozdział 2

Tworzenie Funduszu

Art. 3. 1. Fundusz tworzą, z zastrzeżeniem ust. 2, pracodawcy zatrudniający

według stanu na dzień 1 stycznia danego roku co najmniej 20 pracowników w

przeliczeniu na pełne etaty.

1a. (uchylony)

1b. (uchylony)

2. Pracodawcy prowadzący działalność w formie jednostek budżetowych

i samorządowych zakładów budżetowych tworzą Fundusz, bez względu na liczbę

zatrudnianych pracowników.

3. Pracodawcy zatrudniający według stanu na dzień 1 stycznia danego roku

mniej niż 20 pracowników w przeliczeniu na pełne etaty, z zastrzeżeniem ust. 2,

mogą tworzyć Fundusz do wysokości i na zasadach określonych w art. 5 lub mogą

wypłacać świadczenie urlopowe, o którym mowa w ust. 4–6.

3a. Pracodawcy, o których mowa w ust. 3, nieobjęci układem zbiorowym pracy

oraz niezobowiązani do wydania regulaminu wynagradzania, informacje w sprawie

nietworzenia Funduszu i niewypłacania świadczenia urlopowego przekazują

pracownikom w pierwszym miesiącu danego roku kalendarzowego, w sposób

przyjęty u danego pracodawcy.

3b. U pracodawców, o których mowa w ust. 3, zatrudniających co najmniej 20

pracowników, objętych układem zbiorowym pracy, postanowienia w sprawie

nietworzenia Funduszu i niewypłacania świadczenia urlopowego zawiera się w

układzie zbiorowym pracy. Jeżeli u takich pracodawców pracownicy nie są objęci

układem zbiorowym pracy, postanowienia w sprawie nietworzenia Funduszu i

niewypłacania świadczenia urlopowego zawiera się w regulaminie wynagradzania;

art. 4 ust. 3 stosuje się odpowiednio.

4. Wysokość świadczenia urlopowego, o którym mowa w ust. 3, nie może

przekroczyć wysokości odpisu podstawowego, określonego w art. 5 ust. 2, 2a i 3 –

odpowiedniego do rodzaju zatrudnienia pracownika, z tym że wysokość świadczenia

dla zatrudnionych, o których mowa w art. 5 ust. 2 i 3, ustala się proporcjonalnie do

wymiaru czasu pracy pracownika.

2016-02-11

©Telksinoe s. 4/10

5. Świadczenie urlopowe, o którym mowa w ust. 4, wypłaca pracodawca raz w

roku każdemu pracownikowi korzystającemu w danym roku kalendarzowym z

urlopu wypoczynkowego w wymiarze co najmniej 14 kolejnych dni

kalendarzowych.

5a. Wypłata świadczenia urlopowego następuje nie później niż w ostatnim dniu

poprzedzającym rozpoczęcie urlopu wypoczynkowego, o którym mowa w ust. 5.

6. Świadczenie urlopowe, o którym mowa w ust. 4, nie podlega składce na

ubezpieczenie społeczne pracowników.

7. (uchylony)

Art. 4. 1. U pracodawców, o których mowa w art. 3 ust. 1, układ zbiorowy

pracy może dowolnie kształtować wysokość odpisu na Fundusz; może również

postanawiać, że Fundusz nie będzie tworzony.

2. U pracodawców określonych w art. 3 ust. 1, których pracownicy nie są objęci

układem zbiorowym pracy, postanowienia w sprawach, o których mowa w ust. 1,

może zawierać regulamin wynagradzania.

3. Jeżeli u pracodawcy, o którym mowa w ust. 2, nie działa zakładowa

organizacja związkowa, postanowienia regulaminu wynagradzania w sprawie

wysokości odpisu na Fundusz lub nietworzenia Funduszu wymagają uzgodnienia z

pracownikiem, o którym mowa w art. 8 ust. 2.

Art. 5. 1. Fundusz tworzy się z corocznego odpisu podstawowego, naliczanego

w stosunku do przeciętnej liczby zatrudnionych.

2. Wysokość odpisu podstawowego, o którym mowa w ust. 1, wynosi na

jednego zatrudnionego, z zastrzeżeniem ust. 2a i 3, 37,5% przeciętnego

wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej w roku poprzednim lub w

drugim półroczu roku poprzedniego, jeżeli przeciętne wynagrodzenie z tego okresu

stanowiło kwotę wyższą.

2a. Wysokość odpisu podstawowego na jednego pracownika młodocianego

wynosi w pierwszym roku nauki 5%, w drugim roku nauki 6%, a w trzecim roku

nauki 7% przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego, o którym mowa w ust. 2.

3. Wysokość odpisu podstawowego na jednego pracownika wykonującego

prace w szczególnych warunkach lub prace o szczególnym charakterze – w

2016-02-11

©Telksinoe s. 5/10

rozumieniu przepisów o emeryturach pomostowych, wynosi 50% przeciętnego

wynagrodzenia miesięcznego, o którym mowa w ust. 2.

3a. (uchylony)

3b. (uchylony)

4. Wysokość odpisu podstawowego może być zwiększona o 6,25%

przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego, o którym mowa w ust. 2, na każdą

zatrudnioną osobę, w stosunku do której orzeczono znaczny lub umiarkowany

stopień niepełnosprawności.

5. Pracodawcy sprawujący opiekę socjalną nad emerytami i rencistami, w tym

także ze zlikwidowanych zakładów pracy, mogą zwiększyć Fundusz o 6,25%

przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego, o którym mowa w ust. 2, na każdego

emeryta i rencistę uprawnionego do tej opieki.

5a. Pracodawcy, którzy utworzyli zakładowy żłobek lub klub dziecięcy oraz

przeznaczą na ten cel z odpisu podstawowego kwotę odpowiadającą 7,5 punktu

procentowego tego odpisu mogą zwiększyć Fundusz na każdą zatrudnioną osobę o

7,5% przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego, o którym mowa w ust. 2, pod

warunkiem przeznaczenia całości tego zwiększenia na prowadzenie żłobka lub klubu

dziecięcego.

6. Minister właściwy do spraw pracy określi, w drodze rozporządzenia, sposób

ustalania przeciętnej liczby zatrudnionych, w celu naliczania odpisu na Fundusz,

biorąc pod uwagę w szczególności liczbę osób zatrudnionych w danym roku

kalendarzowym.

7. Przeciętne wynagrodzenie miesięczne, o którym mowa w ust. 2, ogłasza

Prezes Głównego Urzędu Statystycznego w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej

Polskiej „Monitor Polski” nie później niż do dnia 20 lutego każdego roku.

8. Przepisów ust. 1–7 nie stosuje się do:

1) uczelni publicznych działających na podstawie przepisów o szkolnictwie

wyższym;

2) szkół i placówek objętych systemem oświaty w stosunku do nauczycieli

podlegających przepisom Karty Nauczyciela.

8a. Odpisy i zwiększenia, o których mowa w art. 5, 13 i 14, u pracodawcy

tworzą jeden Fundusz.

2016-02-11

©Telksinoe s. 6/10

Art. 5a. W 2012 r. przez przeciętne wynagrodzenie miesięczne w gospodarce

narodowej, o którym mowa w art. 5 ust. 2, należy rozumieć przeciętne

wynagrodzenie miesięczne w gospodarce narodowej w drugim półroczu 2010 r.

ogłoszone przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego na podstawie art. 5 ust. 7.

Art. 5b. W 2013 r. przez przeciętne wynagrodzenie miesięczne w gospodarce

narodowej, o którym mowa w art. 5 ust. 2, należy rozumieć przeciętne

wynagrodzenie miesięczne w gospodarce narodowej w drugim półroczu 2010 r.

ogłoszone przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego na podstawie art. 5 ust. 7.

Art. 5c. W 2014 r. przez przeciętne wynagrodzenie miesięczne w gospodarce

narodowej, o którym mowa w art. 5 ust. 2, należy rozumieć przeciętne

wynagrodzenie miesięczne w gospodarce narodowej w drugim półroczu 2010 r.

ogłoszone przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego na podstawie art. 5 ust. 7.

Art. 5d. W 2015 r. przez przeciętne wynagrodzenie miesięczne w gospodarce

narodowej, o którym mowa w art. 5 ust. 2, należy rozumieć przeciętne

wynagrodzenie miesięczne w gospodarce narodowej w drugim półroczu 2010 r.

ogłoszone przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego na podstawie art. 5 ust. 7.

Art. 5e. W 2016 r. przez przeciętne wynagrodzenie miesięczne w gospodarce

narodowej, o którym mowa w art. 5 ust. 2, należy rozumieć przeciętne

wynagrodzenie miesięczne w gospodarce narodowej w drugim półroczu 2010 r.

ogłoszone przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego na podstawie art. 5 ust. 7.

Art. 6. 1. Odpisy i zwiększenia, o których mowa w art. 3–5 i 6a, oraz kwoty

wypłaconych świadczeń urlopowych, o których mowa w art. 3, obciążają koszty

działalności pracodawcy.

2. Równowartość dokonanych odpisów i zwiększeń naliczonych zgodnie z art.

5, 13 i 14 na dany rok kalendarzowy pracodawca przekazuje na rachunek bankowy

Funduszu w terminie do dnia 30 września tego roku, z tym że w terminie do dnia 31

maja tego roku przekazuje kwotę stanowiącą co najmniej 75% równowartości

odpisów, o których mowa w art. 5 ust. 1–3.

2a. Przepisów ust. 2 oraz art. 12 ust. 1 nie stosuje się do pracodawców, o

których mowa w art. 3 ust. 3.

3. (uchylony)

2016-02-11

©Telksinoe s. 7/10

Art. 6a. 1. Pracodawca, rozpoczynający działalność w roku kalendarzowym,

zobowiązany do utworzenia Funduszu, dokonuje, z zastrzeżeniem ust. 1a, odpisu na

Fundusz od następnego roku kalendarzowego.

1a. Jeżeli rozpoczęcie działalności następuje w roku kalendarzowym w wyniku

komercjalizacji, przejęcia, podziału lub połączenia zakładu lub jego części z

równoczesnym przejęciem pracowników, pracodawca zatrudniający co najmniej 20

pracowników w przeliczeniu na pełne etaty oraz pracodawca, o którym mowa w art.

3 ust. 2, tworzą Fundusz.

2. (uchylony)

Art. 7. 1. Środki Funduszu zwiększa się o:

1) wpływy z opłat pobieranych od osób i jednostek organizacyjnych –

korzystających z działalności socjalnej, o której mowa w art. 2 pkt 1;

2) darowizny oraz zapisy osób fizycznych i prawnych;

3) (uchylony)

4) odsetki od środków Funduszu;

5) wpływy z oprocentowania pożyczek udzielonych na cele mieszkaniowe;

6) wierzytelności likwidowanych zakładowych funduszy socjalnego i

mieszkaniowego;

7) przychody z tytułu sprzedaży, dzierżawy i likwidacji środków trwałych

służących działalności socjalnej, w części nieprzeznaczonej na utrzymanie lub

odtworzenie zakładowych obiektów socjalnych;

8) przychody z tytułu sprzedaży i likwidacji zakładowych domów i lokali

mieszkalnych w części nieprzeznaczonej na utrzymanie pozostałych

zakładowych zasobów mieszkaniowych;

9) inne środki określone w odrębnych przepisach.

1a. Za przychód ze sprzedaży lub likwidacji, o którym mowa w ust. 1 pkt 7 i 8,

uważa się przychód ze sprzedaży lub likwidacji pomniejszony o koszty tej sprzedaży

lub likwidacji.

2. Zwiększenia, o których mowa w ust. 1 pkt 7 i 8, nie dotyczą pracodawców

postawionych w stan upadłości lub likwidacji, z wyłączeniem przedsiębiorstw

państwowych likwidowanych w celu prywatyzacji.

3. W razie przejścia zakładu pracy w trybie art. 231 Kodeksu pracy na

pracodawcę zobowiązanego do tworzenia Funduszu, Fundusz pracodawcy

2016-02-11

©Telksinoe s. 8/10

przejmującego przejmuje środki pieniężne, należności i zobowiązania Funduszu

pracodawcy przekazującego.

3a. W razie przejścia zakładu pracy w trybie art. 231 Kodeksu pracy na

pracodawcę, który nie jest zobowiązany do tworzenia Funduszu, pracodawca

przejmujący przejmuje środki pieniężne, należności i zobowiązania Funduszu

pracodawcy przekazującego. Nadwyżka przejętych środków pieniężnych wraz z

odsetkami oraz przejętych należności wraz z odsetkami nad przejętymi

zobowiązaniami wraz z odsetkami nie stanowi przychodu pracodawcy

przejmującego, jest gromadzona na odrębnym rachunku bankowym lub

wydzielonym subkoncie i podlega wydatkowaniu na zasadach określonych ustawą

dla dokonywania wydatków z Funduszu. Art. 8 ust. 2 stosuje się odpowiednio.

3b. W razie przejścia części zakładu pracy w trybie art. 231 Kodeksu pracy na

pracodawcę zobowiązanego do tworzenia Funduszu, Fundusz pracodawcy

przejmującego zwiększa się, w części przypadającej na liczbę przejmowanych

pracowników, o równowartość środków pieniężnych Funduszu pracodawcy

przekazującego, skorygowanych odpowiednio o należności i zobowiązania Funduszu

– według stanu na ostatni dzień miesiąca, w którym następuje przejście.

3c. Zasady podziału środków pieniężnych stanowiących równowartość odpisu

podstawowego, obciążającego koszty pracodawcy przekazującego, dotyczącego

roku, w którym następuje przejście części zakładu pracy, określa porozumienie

między pracodawcami.

3d. Przekazanie środków, o których mowa w ust. 3b i 3c, następuje w terminie

30 dni od daty przejścia części zakładu pracy, chyba że porozumienie, o którym

mowa w ust. 3c, stanowi inaczej.

4. Przedsiębiorcy mogą dodatkowo zwiększać środki Funduszu z zysku netto

do podziału, a spółdzielnie – z nadwyżki bilansowej.

Art. 8. 1. Przyznawanie ulgowych usług i świadczeń oraz wysokość dopłat z

Funduszu uzależnia się od sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej osoby

uprawnionej do korzystania z Funduszu.

2. Zasady i warunki korzystania z usług i świadczeń finansowanych z

Funduszu, z uwzględnieniem ust. 1, oraz zasady przeznaczania środków Funduszu na

poszczególne cele i rodzaje działalności socjalnej określa pracodawca w regulaminie

ustalanym zgodnie z art. 27 ust. 1 albo z art. 30 ust. 5 ustawy o związkach

2016-02-11

©Telksinoe s. 9/10

zawodowych. Pracodawca, u którego nie działa zakładowa organizacja związkowa,

uzgadnia regulamin z pracownikiem wybranym przez załogę do reprezentowania jej

interesów.

2a. (uchylony)

3. Związkom zawodowym przysługuje prawo wystąpienia do sądu pracy z

roszczeniem o zwrot Funduszowi środków wydatkowanych niezgodnie z przepisami

ustawy lub o przekazanie należnych środków na Fundusz.

Art. 9. 1. Pracodawcy mogą prowadzić wspólną działalność socjalną na

warunkach określonych w umowie. Przepisy art. 8 ust. 2 stosuje się odpowiednio.

2. (uchylony)

3. Umowa, o której mowa w ust. 1, określa w szczególności przedmiot

wspólnej działalności, zasady jej prowadzenia, sposób rozliczeń oraz tryb

wypowiedzenia i rozwiązania umowy. Umowa może także określać warunki

odstąpienia od jej stosowania oraz odpowiedzialność stron z tego tytułu.

Art. 10. Środkami Funduszu administruje pracodawca.

Art. 11. Środki Funduszu niewykorzystane w danym roku kalendarzowym

przechodzą na rok następny.

Art. 12. 1. Środki Funduszu są gromadzone na odrębnym rachunku bankowym.

2. Środki Funduszu nie podlegają egzekucji, z wyjątkiem przypadków, gdy

egzekucja jest prowadzona w związku z zobowiązaniami Funduszu.

Art. 12a. 1. Kto, będąc pracodawcą lub będąc odpowiedzialnym, w imieniu

pracodawcy, za wykonywanie przepisów ustawy, nie wykonuje przepisów ustawy

albo podejmuje działania niezgodne z przepisami ustawy, podlega karze grzywny.

2. W sprawach, o których mowa w ust. 1, orzeka się na podstawie wniosku

pochodzącego od właściwego organu Państwowej Inspekcji Pracy w trybie

określonym przepisami Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia.

Rozdział 3

Zmiany w przepisach obowiązujących oraz przepisy przejściowe i końcowe

Art. 13. (pominięty)

Art. 14. (pominięty)

2016-02-11

©Telksinoe s. 10/10

Art. 15. (pominięty)

Art. 16. (pominięty)

Art. 17. (pominięty)

Art. 18. (pominięty)

Art. 19. (pominięty)

Art. 20. Ilekroć w innych ustawach jest mowa o zakładowym funduszu

socjalnym i zakładowym funduszu mieszkaniowym, oznacza to zakładowy fundusz

świadczeń socjalnych tworzony na zasadach określonych w ustawie.

Art. 21. Niewykorzystane środki zakładowego funduszu socjalnego i

zakładowego funduszu mieszkaniowego przechodzą na Fundusz.

Art. 21a. W rolniczych spółdzielniach produkcyjnych i innych spółdzielniach

zajmujących się produkcją rolną przepisy ustawy mogą być również stosowane do

członków tych spółdzielni. Decyzje w tym zakresie podejmuje walne zgromadzenie

spółdzielni.

Art. 22. Traci moc ustawa z dnia 24 października 1986 r. o zakładowych

funduszach socjalnym i mieszkaniowym w jednostkach gospodarki uspołecznionej

(Dz. U. z 1990 r. Nr 58, poz. 343, z 1991 r. Nr 80, poz. 350 oraz z 1992 r. Nr 21,

poz. 85).

Art. 23. Ustawa wchodzi w życie z dniem ogłoszenia 3) z mocą od dnia 1

stycznia 1994 r.

3)

Ustawa została ogłoszona w dniu 30 marca 1994 r.

2016-02-11